دارو درمانی و گروه های مختلف افراد
  منبع : www.Persian-Star.org

هر کسی ممکن است به نوعی به درمان دارویی جواب بدهد . مثلاً بعضی ها با خوردن یک دارو مشکلی برایشان پیش نمی آید حال آنکه شخص دیگری که همان دارو را مصرف می کند .
است دچار عوارض نامطلوب بشود . با وجود این ، پزشکان می دانند که بعضی ها بهنگام مصرف دارو در معرض خطر بیشتری هستند . علت آن است که بدن اینگونه افراد بطور متفاوتی با دارو کار می کند و دارو در آنها اثر مشخص یا خاصی بجا می گذارد . کسانی که در معرض خطر قرار دارند عبارتند از اطفال ، کودکان ، زنان باردار و شیرده ، سالخوردگان و کسانیکه بیماری طولانی مدت دارند بویژه آنهایی که مبتلا به ناراحتی کبد یا کلیه هستند .
بعضی ها که به توجه مخصوص نیاز دارند آنهایی هستند که با مصرف داروی دیگر به خاطر سابقه حساسیت بدن دچار ناراحتی می شوند . زمانی که پزشکان برای این گروههای خطر دارو تجویز می کنند درانتخاب داروی مناسب دقت بیشتری بخرج می دهند ، مقدار دارو را تنظیم می کنند و دقیقاً‌بر اثرات درمان نظارت می نمایند . اگر فکر می کنید شما جزو گروه خطر هستید حتماً پزشک را در جریان شرایط خاصی که دارید بگذارید و یا اگر داروهای بدون نسخه می خرید و تصور می کنید ممکن است نسبت به آن دچار عوارض جانبی شوید با پزشک یا داروساز مشورت کنید .
 
« اطفال و کودکان  »
اطفال و کودکان نسبت به بزرگسالان به داروی کمتری احتیاج دارند زیرا وزن بدن آنها نسبتاً‌ پایین است است . به علاوه ، به علت ترکیبات متفاوت بدن و نیز توزیع چربی در بدن و نیز تفاوت در حالتهای رشد و کار اندامهایی مثل کبد و کلیه ها در سنین مختلف به بچه ها نمی توان داروی مربوط به بزرگسالان را داد . لذا لازم است مقدار دارو به روش پیچیده تری محاسبه گردد و در این محاسبه به سن و وزن کودک توجه شود .
 
« زنان باردار »
برای آنکه جنین رشد خوب و سالمی داشته باشد در دوران حاملگی مراقبتهای کافی بعمل آید . داروهایی که مادر مصرف می کند می تواند از جفت عبور کرده و وارد جریان خون جنین بشود . برخی داروها بویژه در مراحل خاصی از بارداری خطر اختلال رشد و عقب ماندگی یا مشکلات بعد از وضع حمل را بوجود می آورند و می توانند سلامتی مادر را در دوران حاملگی به خطر اندازند . بسیاری از داروها در دوران حاملگی اثر سوء دارند و برخی بی ضررند اما در بسیاری از موارد هنوز از بابت ایمن یا مضر بودن بعضی از داروها اطمینان حاصل نشده است . بنابراین هنگام حاملگی یا زمانی که قصد حامله شدن دارید قبل از مصرف هر گونه داروی تجویزی یا غیرتجویزی ( بدون نسخه ) بهتر است با دکتر مشورت کنید . از مصرف داروهایی مثل ماری جوانا ، نیکوتین یا الکل باید خودداری شود . پزشک فواید دارودرمانی و خطراتی را که ممکن است در بر داشته باشد به شما یادآوری می کند این مسآله بویژه هنگامی اهمیت زیاد دارد که شما بخاطر بیماریهای مزمن مثل صرع ، فشارخون بالا و دیابت مجبور هستید بطور منظم دارو مصرف کنید .
 
داروها چگونه از جفت عبور می کنند ؟
جفت همانند یک صافی بین جریان خون مادر وجریان خون جنین عمل می کند . جفت اجازه میدهد مولکولهای کوچک مواد غذایی وارد خون جنین شوند اما ذرات بزرگتر مثل سلولهای خون را از خود عبور نمی دهد . مولکولهای دارو نسبتاً‌ کوچک هستند و می توانند به آسانی از سد جفت عبور کنند.
 
داروها و مراحل بارداری
حاملگی به سه مرحله موسوم به سه ماهه اول ، دوم و سوم تقسیم میشود و بسته به سه ماهه ای که قرص در آن دوره مصرف می شود داروها اثرات متفاوتی بر مادر ، ‌جنین یا هر دو اعمال می کنند .
 
شیردادن ( با پستان مادر ) - داروها چگونه وارد شیر مادر می شوند ؟
غدد تولید کننده شیر در پستان مادر بوسیله شبکه ای از رگهای خونی احاطه شده اند . مولکولهای کوچک موادی مثل داروها از خون گذشته وارد شیر می شوند . داروهایی که براحتی در چربی حل می شوند می توانند با غلظت بیشتری در مقایسه با داروهای دیگر وارد شیر بشوند . همانطور که داروها می توانند از راه جفت بچه منتقل شوند می توانند از شیرمادر نیز به خون بچه راه پیدا کنند . این بدان معنی است که نوزاد شیرخوار می تواند مقادیر اندکی از داروهایی که مادر می خورد را دریافت کند . در بسیاری از موارد از این نظر مشکلی پیش نمی آید زیرا مقدار دارویی که وارد شیر می شود آنقدر کم است که اثر جدی بر کودک نمی گذارد ، اما برخی داروها می توانند اثرات نامطلوبی بر نوزاد اعمال کند . آنتی بیوتیک ها می توانند نوزاد را حساس کنند و نهایتاً منجر به ایجاد حساسیت به آن دارو شود . مسکنها می توانند نوزاد را خواب آلود کند و مشکلات تغذیه ای بوجود آورند . به علاوه ، برخی داروها قادرند مقدار شیرمادر را کاهش دهند . پزشکان معمولاً به زنان شیرده فقط داروهای ضروری تجویز می کنند . اگر مادری در حین شیردهی مجبور به مصرف منظم دارو باشد باید نوزاد وی از نظر عوارض نامطلوب تحت نظارت دقیق پزشکی قرار گیرد .
 
« سالخوردگان »‌
بعضی داروها می توانند برای افراد مسن خطرناک باشند . این امر تا حدودی به علت تغییرات فیزیکی ناشی از کهولت و تا حدودی به خاطر آن است که بعضی از سالخوردگان مجبورند همزمان چند داروی مختلف مصرف کنند . دیگر اینکه آنها بدرستی قادر نیستند از خود مراقبت کنند و یا اطلاعات لازم را در مورد داروها ندارند .
 
تغییرات فیزیکی ( جسمی )
در افراد سالخورده خطر تجمع دارو در بدن بیشتر است زیرا کبد آنها مثل سابق قادر نیست داروها را تجزیه کند و کلیه ها نمی توانند آنها را بطور مؤثر دفع نمایند . به همین دلیل ، در برخی موارد ، مقدار دارو در حد طبیعی برای یک بزرگسال عوارض جانبی ایجاد می کند و نصف مقدار آن می تواند برای بوجود آوردن اثرات درمانی بدون عوارض جانبی کافی باشد . همچنین افراد مسن ، بیشتر از جوانان دارو مصرف می کنند . بسیاری از آنها در یک زمان دو یا چند دارو مصرف می کنند . جدا از افزایش تعداد داروها در سیستمهای آنها ، مصرف بیش از یک دارو در یک زمان می تواند تداخلهای دارویی ناگوار بوجود آورد .
همانطور که انسان بیشتر پا به سن میگذارد برخی از اندامهای وی ، مثل مغز و سیستم عصبی ، به دارو حساسیت بیشتر پیدا می کنند لذا احتمال بروز عوارض جانبی دارو در این دو اندام بالا می رود . مشکل مشابهی نیز می تواند به علت تغییرات نسبت چربی بدن نیز پدید آید .
 
داروها و بیماری مزمن کلیه :
کسانیکه ضعف کلیوی دارند بیشتر دچار عوارض جانبی ناشی از دارو می شوند . این امر به دو دلیل است : اول اینکه چون مقدار کمتری دارو از بدن دفع می شود مقدار بیشتری دارو در بدن تجمع می یابد . دوم اینکه ، بیماری کلیه می تواند باعث هدر رفتن پروتئین از طریق ادرار بشود و در نتیجه مقدار پروتئین خون را پایین می آورد . بعضی داروها به پرتئینهای خون می چسبند و اگر پروتئین کمتری در خون وجود داشته باشد بیشتر در بدن آزاد و فعال می شود .
 
داروها و بیماری کبد :
بیماریهای حاد کبد مثل سیروز کبدی و هپاتیت بر نحوه تجزیه داروها اثر می گذارند . این امر باعث تجمع و سمیت برخی داروها در بدن می شود افراد مبتلا به این بیماریها وموارد مشابه آنها باید قبل از مصرف هر گونه دارو ، حتی داروهای بدون نسخه از پزشک اجازه بخواهند . از مصرف بسیاری از داروها  باید بطور کامل اجتناب کرد زیرا در کسانیکه نارسایی یا ضعف کبدی دارند می تواند ایجاد کما یا بیهوشی بکند .
 
« وابستگی دارویی »
اصطلاح وابستگی دارویی بسیار گسترده تر از چیزی است که تصور می شود . خیلی ها با شنیدن این اصطلاح به یاد مصرف موادمخدر مثل هرویین یا الکل می افتند . اما میلیونها نفر از مردم به نوعی ، وابستگی دارویی به موادی چون کافئین موجود در قهوه و چای ، نیکوتین تنباکو و برخی داروهای مجاز و تجویزی مثل مسکنها ،‌ داروی خواب آور و آرامبخشها ( داروی ضد اضطراب ) دارند .
 
وابستگی روانی و جسمی :
منظور از وابستگی دارویی آن است که شخص نمی تواند مصرف یک ماده یا دارو را تحت کنترل خود بگیرد . این ناتوانی دو جنبه دارد . یکی وابستگی روانی است و آن حالتی از احساس است که شخص میل مفرطی به یک دارو ، بخاطر اثرات مطلوب آن دارد و فقدان آن وی را آزرده می کند . وابستگی فیزیکی یا جسمی که اغلب با وابستگی روانی همراه است  به صورت سازگاری بدن به یک دارو یا الکل می باشد که دوری از آنها اختلالات فیزیکی شدید بوجود می آورد .  یکی از مشخصه های دیگر وابستگی فیزیکی ، بوجود آمدن تحمل نسبت به اثرات دارو است . امروزه اصطلاح وابستگی دارو را بر کلمه اعتیاد ترجیح می دهند زیرا اعتیاد به معنای مصرف اجباری یک ماده است که منجر به زیانهای جسمی ، روانی یا اجتماعی می شود در حالیکه منظور از وابستگی ، ادامه مصرف دارو صرفنظر از مفید یا زیانبار بودن آن است .
 
داروهایی که وابستگی می آورند :
خیلی ها که نیاز به مصرف مکرر دارو دارند نگرانند که مبادا به داروهایشان وابسته شوند . در واقع تعداد اندکی از داروها ایجاد وابستگی فیزیکی می کنند و بیشتر آنها موادی هستند که روحیه یا رفتار را دگرگون می کنند مثل هروئین و ضد دردهای مخدر ( مورفین ، پتیدین و داروهای مشابه ) داروهای خواب آور و ضد اضطراب ( بنزودیازپینها و باربیتوراتها ) داروهای ضد افسردگی و محرکهای سیستم عصبی ( آمفتامینها ، کوکائین و نیکوتین )‌مصرف نیکوتین به شکل تنباکو و مصرف کنترل شده یا نشده ضد دردهای مخدر بطور ثابت و مکرر ادامه یابد منجر به وابستگی فیزیکی می شود .
 
درمان و استفاده شخصی از داروها :
یک داروی تجویز شده به خودی خود پاسخ مفیدی بوجود نمی اورد . برای آنکه یک دارو بیشترین فایده را داشته باشد باید مطابق دستور پزشک یا سازنده مصرف گردد . تخمین زده می شود که دو نفر از هر پنج نفر که دارو برایشان تجویز می شود آنرا بدرستی مصرف نمی کنند ( البته اگر مصرف کنند ) . دلایل این امر عبارتند از عدم درک دستورات ،‌ ترس از عوارض جانبی و عدم انگیزه از ادامه درمان ناشی از ناپدید شدن نشانه های بیماری . شما موظف هستید داروی تجویز شده را به موقع و مطابق دستور مصرف نمایید . برای این کار ، باید بدانید از کجا درباره دارو اطلاعات کسب کنید و اطمینان حاصل کنید که دستورات را خوب فهمیده اید .
 
داروهای آزاد یا بدون نسخه :
منظور از داروهای آزاد آنهایی هستند که به نسخه نیاز ندارند . اینگونه داروها اگر مطابق دستور مصرف شوند عوارض جانبی چندانی در بر ندارند و می توان آنها را شخصاً تهیه و مصرف نمود .
البته مثل سایر داروها اگر سوء مصرف شوند زیانبار خواهند بود .
اینکه این داروها را براحتی می توان خریداری کرد دلیل آن نیست که بی ضرر هستند ، بنابراین بهنگام مصرف داروهای آزاد باید همان احتیاط هایی را که برای داروهای نسخه دار بعمل می آوردید رعایت کنید .
 
مصرف داروهای بدون نسخه :
باید قبل از مصرف دقیقاً دستورات روی هر دارو را بخوانید و آنها دقیقاً اجرا کنید . بویژه به نکات مربوط به مقدار مصرف دارو و زمان مراجعه به پزشک نیز توجه نمایید . دارو ساز معمولاً منبع اطلاعاتی خوبی برای داروهای آزاد است . وی می تواند بگوید چه چیزی برای ناراحتی شما مناسب است و همچنین می تواند به شما بگوید که داروهای بدون نسخه چه موقع بی اثر هستند . قبل از خرید هر گونه داروی آزاد برای بچه ها باید با پزشک مشورت کنید .
 
داروهای نسخه دار :
اینطور نیست که داروهای نسخه دار قویتر از داروهای بددون نسخه باشند . در واقع غالب پزشکان سعی می کنند داروهایی را تجویز کنند که بدون نسخه نیز غیرقابل تهیه هستند .  داروهایی که فقط با عرضه نسخه به داروخانه ها قابل تهیه می باشند آنهایی هستند که امکان ذکر برچسب خاصیت دارو بطور مطمئن و بدون تجویز پزشک روی برچسب وجود ندارد . وقتی پزشک نسخه می نویسد معمولاً ‌درمان را با مقدار پایین دارو شروع می کند . این مقدار را ممکن است بر اساس وجود یا عدم وجود عوارض جانبی کاهش یا افزایش دهد و یا داروی مؤثرتری به جای آن تجویز نماید .